You are using an outdated browser. For a faster, safer browsing experience, upgrade for free today.

Quai bị là gì? Nhận biết sớm để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm

Quai bị là gì? Nhận biết sớm để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm

Quai bị là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên. Căn bệnh này do virus gây ra, có thể lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp, giọt bắn hoặc dùng chung đồ vật. Điểm đặc trưng dễ nhận biết nhất của quai bị là tình trạng sưng đau tuyến nước bọt, đặc biệt ở vùng mang tai và dưới hàm.
Dù được xem là bệnh cấp tính và thường tự khỏi sau một thời gian, quai bị vẫn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, viêm não, viêm màng não, viêm tụy,… Trong đó, biến chứng viêm tinh hoàn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản của nam giới nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.
Ngày nay, cùng với việc tiêm phòng vắc xin, các phương pháp theo dõi sức khỏe tại nhà đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát quai bị. Một trong những công cụ hỗ trợ hiệu quả là nhiệt kế hồng ngoại – thiết bị giúp theo dõi tình trạng sốt, vốn là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân mắc quai bị.

1. Nguyên nhân gây bệnh quai bị


Nguyên nhân gây bệnh quai bị
 

1.1 Virus gây bệnh

Quai bị do Mumps virus, thuộc họ Paramyxoviridae, là tác nhân chính gây ra. Đây là loại virus có khả năng tồn tại trong môi trường một thời gian ngắn và dễ dàng lây lan từ người bệnh sang người khỏe mạnh.
Bệnh có thể xuất hiện quanh năm, nhưng thường bùng phát mạnh vào mùa đông – xuân, khi thời tiết lạnh ẩm và hệ miễn dịch dễ suy yếu.

1.2 Con đường lây truyền

Virus quai bị chủ yếu lây qua:

  • Giọt bắn đường hô hấp: Khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện, virus sẽ theo giọt nước bọt phát tán ra môi trường.
  • Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết: Nước bọt, chất nhầy mũi họng từ người nhiễm bệnh.
  • Dùng chung vật dụng: Ly, cốc, đũa, khăn mặt,… có dính dịch tiết chứa virus.

Điểm đáng lưu ý là virus có thể tồn tại ngoài môi trường trong thời gian ngắn và lây lan qua thiết bị đo từ xa hoặc các bề mặt mà bệnh nhân đã chạm vào.

1.3 Đối tượng có nguy cơ cao

  • Trẻ em và thanh thiếu niên chưa tiêm vắc xin phòng ngừa.
  • Người sống trong môi trường tập thể (trường học, ký túc xá).
  • Người có hệ miễn dịch suy yếu.

2. Triệu chứng của bệnh quai bị

Triệu chứng của bệnh quai bị

2.1 Thời gian ủ bệnh

Ủ bệnh kéo dài từ 12 – 25 ngày, trung bình khoảng 16 – 18 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh chưa có biểu hiện rõ ràng nhưng đã có khả năng lây lan virus.

2.2 Giai đoạn khởi phát (3 – 5 ngày)

Người bệnh có thể gặp một số triệu chứng mơ hồ:

  • Sốt nhẹ, ớn lạnh.
  • Mệt mỏi, đau nhức toàn thân.
  • Chán ăn, đau đầu.

Đây là giai đoạn cần theo dõi thân nhiệt thường xuyên bằng nhiệt kế điện tử đo trán hoặc nhiệt kế hồng ngoại để phát hiện sớm tình trạng sốt – một trong những dấu hiệu điển hình của bệnh.

2.3 Giai đoạn toàn phát

Sau 1 – 2 ngày kể từ khi có triệu chứng khởi phát, bệnh tiến triển nhanh với biểu hiện đặc trưng:

  • Sưng tuyến nước bọt mang tai: Vùng dưới tai và hàm phình to, căng tức, sờ vào đau.
  • Sưng hai bên: 70 – 80% trường hợp bị sưng cả hai bên, thường bắt đầu một bên rồi lan sang bên còn lại.
  • Khó nuốt, khô miệng do giảm tiết nước bọt.
  • Lỗ tuyến nước bọt đỏ và giãn rộng.

Ngoài ra, một số người có thể kèm theo triệu chứng sốt cao. Lúc này, việc đo nhiệt độ không tiếp xúc sẽ rất hữu ích trong việc đánh giá tình trạng bệnh mà không làm bệnh nhân khó chịu.

3. Biến chứng nguy hiểm của bệnh quai bị


Biến chứng nguy hiểm của bệnh quai bị
 

Nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, quai bị có thể dẫn đến nhiều biến chứng:

3. 1 Viêm tinh hoàn (ở nam giới)

  • Xuất hiện ở 20 – 50% nam giới sau tuổi dậy thì mắc quai bị.
  • Có thể bị viêm cả hai bên, nguy cơ gây teo tinh hoàn lên đến 35%.
  • Làm giảm khả năng sinh sản ở khoảng 13% bệnh nhân.

3.2 Viêm buồng trứng (ở nữ giới)

  • Ít gặp hơn, xảy ra ở khoảng 7% phụ nữ sau tuổi dậy thì.
  • Gây đau bụng dưới, rối loạn kinh nguyệt tạm thời.

3.3 Viêm màng não, viêm não

  • Thường hồi phục sau điều trị nhưng gây nhiều khó chịu.
  • Hiếm gặp biến chứng giảm thính lực vĩnh viễn.

3.4 Viêm tụy

  • Xuất hiện ở khoảng 5% bệnh nhân.
  • Gây đau bụng, nôn ói, rối loạn tiêu hóa.

3.5 Các biến chứng hiếm gặp khác

  • Viêm cơ tim, viêm tuyến giáp, viêm thận, viêm phổi, viêm khớp,…
  • Thường tự khỏi sau 2 – 3 tuần.

4. Quai bị ở phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai mắc quai bị, đặc biệt trong 3 tháng đầu, có nguy cơ:

  • Sảy thai, thai chết lưu.
  • Không có bằng chứng rõ ràng về dị tật bẩm sinh.

Do đó, phụ nữ cần tiêm phòng vắc xin quai bị trước khi mang thai để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

5. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế khi:

  • Sốt cao liên tục, không thuyên giảm.
  • Sưng đau dữ dội vùng hàm hoặc tinh hoàn.
  • Xuất hiện đau bụng, buồn nôn nhiều.
  • Có dấu hiệu thần kinh bất thường như đau đầu dữ dội, cứng cổ, rối loạn ý thức.

6. Chẩn đoán quai bị

6.1 Dựa vào triệu chứng lâm sàng

Trong đợt dịch bùng phát, chỉ cần bệnh nhân có biểu hiện sưng tuyến mang tai, kèm tiền sử phơi nhiễm, bác sĩ có thể chẩn đoán lâm sàng.

6.2 Các xét nghiệm hỗ trợ

  • Xét nghiệm huyết thanh học: IgM, IgG.
  • RT-PCR: Phát hiện RNA của virus.

6.3 Điều trị quai bị

Nguyên tắc chung

  • Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho quai bị.
  • Chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ miễn dịch.

Trường hợp nhẹ

  • Nghỉ ngơi tại giường.
  • Uống nhiều nước, ăn thức ăn mềm, dễ nuốt.
  • Hạ sốt bằng thuốc theo chỉ định bác sĩ.
  • Theo dõi thân nhiệt thường xuyên bằng nhiệt kế hồng ngoại để kiểm soát tình trạng sốt.

Trường hợp có biến chứng

  • Điều trị tại bệnh viện.
  • Có thể phối hợp đa chuyên khoa (thần kinh, nội tiết, sản khoa).

7. Chăm sóc và chế độ sinh hoạt tại nhà

Chăm sóc và chế độ sinh hoạt tại nhà

  • Ăn chế độ nhẹ, giàu dinh dưỡng, tránh thực phẩm có tính axit gây kích ứng miệng.
  • Nghỉ ngơi nhiều, tránh vận động mạnh.
  • Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn.
  • Sử dụng nhiệt kế điện tử đo trán để kiểm soát sốt, giảm nguy cơ biến chứng.

8. Phòng ngừa bệnh quai bị

Phòng ngừa bệnh quai bị

Tiêm phòng vắc xin

  • Tiêm MMR (sởi – quai bị – rubella) cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên.
  • Người lớn chưa tiêm phòng hoặc chưa từng mắc bệnh cần tiêm bổ sung.

Biện pháp không đặc hiệu

  • Cách ly bệnh nhân ít nhất 5 ngày từ khi có triệu chứng.
  • Đeo khẩu trang, rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc.
  • Không dùng chung vật dụng cá nhân.

9. Vai trò theo dõi thân nhiệt bằng nhiệt kế hồng ngoại

Vai trò theo dõi thân nhiệt bằng nhiệt kế hồng ngoại

Sốt là một trong những dấu hiệu quan trọng giúp nhận biết quai bị. Việc theo dõi thân nhiệt chính xác không chỉ giúp phát hiện sớm biến chứng mà còn hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán.

  • Nhiệt kế hồng ngoại cho phép đo nhiệt độ không tiếp xúc, hạn chế nguy cơ lây nhiễm khi chăm sóc bệnh nhân.
  • Với thiết kế như một thiết bị đo từ xa, người chăm sóc có thể kiểm soát nhiệt độ an toàn, nhanh chóng.
  • Công nghệ cảm biến hồng ngoại hiện đại mang lại độ chính xác cao, hỗ trợ theo dõi sốt liên tục mà không gây khó chịu cho bệnh nhân.

Đặc biệt, trong trường hợp trẻ nhỏ hoặc người bệnh khó hợp tác, việc sử dụng nhiệt kế điện tử đo trán sẽ thuận tiện hơn so với các phương pháp truyền thống.
Quai bị là bệnh truyền nhiễm có thể tự khỏi nhưng lại tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Tiêm phòng vắc xin là phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, việc theo dõi và chăm sóc bệnh nhân tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế biến chứng.
Trong quá trình chăm sóc, nhiệt kế hồng ngoại và nhiệt kế điện tử đo trán là những công cụ hỗ trợ thiết thực giúp theo dõi nhiệt độ nhanh chóng, chính xác và an toàn. Nhờ khả năng đo nhiệt độ không tiếp xúc, hoạt động như một thiết bị đo từ xa với công nghệ cảm biến hồng ngoại, chúng góp phần nâng cao hiệu quả kiểm soát bệnh và bảo vệ sức khỏe gia đình.

——————————
CÔNG TY TNHH PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ VÂN LONG
YOUR NEEDS - OUR BUSINESS

  • Hotline: (028) 3526 2468 / 098.484.0440

  • Email: cskh@vl-groups.com

  • Website: www.vl-groups.com

  • Địa chỉ:

- Văn phòng HCM: Tòa nhà Fosco, D35 + D36 - 40 Bà Huyện Thanh Quan, P.Xuân Hòa, TP. HCM
- Trung tâm bảo hành: 373/14 Nguyễn Kiệm, P.Đức Nhuận, TP.HCM
- Văn phòng Hà Nội: Khu VP Hồng Hà, 38.3/1 Ngõ 109 Trường Chinh, P.Phương Liệt, Q.Thanh Xuân, Hà Nội
- Kho Tổng: 938 Quốc Lộ 1A, P.Linh Xuân, TP.HCM

🌼 Shopee: https://shopee.vn/vanlonggroups
🌼 Tiktok: https://www.tiktok.com/@thietbichamsocsuckhoe
🌼 Tiki: https://tiki.vn/cua-hang/cham-soc-suc-khoe-van-long
🌼 Lazada: https://www.lazada.vn/shop/van-long-our-needs-your-business

Gọi ngay cho chúng tôi
Chat với chúng tôi qua Zalo
Gửi email cho chúng tôi
Facebook